Zona hastalığı ağrıya yol açan, ciltte kabartı, kaşıntı ve döküntülere neden olan bir cilt hastalığıdır. Tıp dilinde "Herpes Zoster" adını almıştır.
Herpes zoster, genel adıyla zona, varisella zoster virüsünün sebep olduğu ve daha önce su çiçeği geçirmiş kişilerde görülen, vücudun tek tarafında deride su toplamış ağrılı kabartılarla seyreden bir hastalıktır. Halk arasında kuşak hastalığı veya gece yanığı olarak da bilinir.
Halk arasında ise "gece yanığı" olarak bilinmektedir. Zona hastalığında belli bir bölgeyi etkileyen döküntüler, birlikte kemer ya da bant şeklinde bir görüntü oluşturan, ilk önce su toplayıp ardından kabuk tutan kabarcıklar şeklindedir.
Vücutta herhangi bir bölgede ya da yüzün bir tarafında yanma, kızartı ve ağrılı bir deri hastalığıdır. Yaralar ufak ve su dolu kabarcıklar şeklinde oluşur. Su çiçeğine yol açan virüsün neden olduğu bir iltihap türüdür. Su çiçeği geçirmiş kişilerde virüs yıllarca sinir hücreleri arasında saklanabilir ve vücudun zayıf düştüğü bir anda tekrar ortaya çıkabilir. Hastalığın normal seyri tıbbi tedavi ile kontrol altına alınamaz. Fakat ıslak ve serin kompreslerle hasta rahatlayabilir. Antiviral ilaçlar tavsiye edilebilir.
Zona hastası olan birisi başkasına (genellikle çocuklara) Su Çiçeği bulaştırabilir, fakat Zona bulaştıramaz. Çünkü Zona vücut içine yerleşmiş virüs kaynaklıdır, havadan bulaşan virüsle olmaz.
Tanı ve tedavi
Derideki belirtilerle birlikte gelen ağrılar nedeniyle genellikle tanı koyulması kolaydır. Özel durumlarda virüsün saptanması için pahalı yöntemler uygulanır. Kabarcıklardaki sıvıda bulunan bazı hücrelerin mikroskop ile belirlenmesi tanıyı destekler.
Zona hastalığı birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşir. Genellikle ağrı kesiciler ve sıvı pansumanlar hastayı rahatlatmak amacıyla kullanılır. Sıvı pansumanlar kabarcıkların hızlı kurumasını sağlar. İlk 72 saat içinde sistemik antiviral ilaçlar (asiklovir, famsiklovir veya valasiklovir) kullanılmasıyla, döküntü ve ağrı süresi kısalır. Bunun dışında B1 - B6 vitaminleri, antiinflamatuarlar, kaşıntıya karşı antihistaminler, dıştan da antiseptik anestezik krem ve solüsyonlar kullanılmaktadır. Gözle ilgili zonada göz kremleri uygulanır.
Ender görülse de daha önce zona hastalığı geçirmiş hasta, direnci aşırı düşürecek bir durum karşısında yeniden bu hastalığa yakalanabilmektedir.
Zona Hastalığının Nedenleri
Bir kişi su çiçeği hastalığı geçirdiyse, yukarıda sözünü ettiğimiz virüs vücuttaki bazı sinirlere yerleşmiş demektir. Su çiçeğine ve ardından zonaya neden olan bu virüs vücutta herhangi bir soruna yol açmadan yıllarca beklemede kalabilir. Su çiçeğinin ardından uzun yıllar sonra virüsün sinirlerde yeniden aktif hale gelmesiyle zona ortaya çıkar.
Zonaya neden olan veya tetikleyen nedenleri
* Su çiçeği geçirmiş olmak
* Yorgunluk, hastalıklar ve gereksiz ilaç kullanımı gibi nedenlerden dolayı bağışıklık sisteminin zayıflaması
* 50 yaş üstünde olmak
* Depresyon
* Stres ve travma
Zona Tekrarlar mı?
Bağışıklık sistemi her zayıf düştüğünde virüs harekete geçecek diye bir kural yoktur. Ayrıca her su çiçeği geçiren kişide de zona görülmez. Hastaların çoğunda, su çiçeği sonrasında hayat boyu zona şeklinde sadece tek bir atak görülür. Zona tekrarlamayan bir hastalık olarak kabul edilir ancak nadiren de olsa hastalığın tekrar tekrar ortaya çıktığı hastalar da vardır.