Mantar hastalıkları içinde dermatofitler bulaşıcı ve sadece deri, tırnak ve saçta, hayvanların boynuzumsu dokuları, kuşların tüyleri gibi keratinize dokusunda çoğalabilen mantar enfeksiyonlarıdır. Bunlar mukozada yaşayamazlar yani ağız ve vajinada çoğalamazlar. Yaptıkları enfeksiyon yüzeyeldir çok nadiren derine inerek sistemik tutulum gösterebilirler. Bu durum da ancak bağışıklı (immün) sistemi baskı altında olan hastalarda gözlenmektedir.

Bazı cilt hastalıkları deri direncinin azalmasına bu da dermatofidlere neden olabilmektedir. Örneğin İhtiyois hastalığı gibi.

Kan gurubu A olanlarda mantar enfeksiyonları daha sık gelişmektedir.

Yaptıkları enfeksiyona tinea ya da dermatofitoz denir. Tinea lezyonlarının çoğunda hastalığın çevreye doğru yayıldığı bir aktif kenar mevcuttur, bu aktif kenarın olması diğer deri hastalıklarından ayırt edilmelerinde çok önemli bir ipucudur.

Dermatofitlerin özellikleri:
Dermatofitler besin olarak keratini kullanırlar. Bu nedenle epidermis, kıl ve tırnak gibi keratinize dokularda hastalık
yaparlar.

İnsanlarda hastalık oluşturan dermatofitler; mikrosporumlar, trikofitonlar ve epidermofitonlar olarak sınıflamıştır.

Etken ve yerleşim yerleri:
- Mikrosporum: Saç ve deri
- Epidermofiton (Epidermophyton): Deri ve tırnak
- Trikofiton (Trichophyton): Saç, deri ve tırnak

Ayrıca dermatofitler ekolojik olarak da 3’e ayrılırlar. Bunun önemi; insandan geçenler daha az reksiyona neden olurken hayvan ve topraktan geçen mantar enfeksiyonları deride daha fazla reaksiyona neden olmasıdır. Jeofilik dermatofitler toprakta yaşarlar ve insanlarda enfeksiyonlara sebep olurlar, bu enfeksiyonlar inflamatuar karakterdedir. Zoofilik dermatofitler hayvanları enfekte ederler, insanlarda bulaşabilir ve genellikle süpüratif tarzda enfeksiyonlara sebep olurlar. Antropofilik dermatofitler insanda enfeksiyon yapmaya adapte olmuşlardır. Bunlar salgınlara sebep olurlar ve yaptıkları enfeksiyonlar genellikle inflamatuar değildir.

Konağa göre değerlendirme:
Hastalığın önlenmesinde dermatofitlerin bulunduğu ana kaynağın bilinmesi önem taşır.
1. Antrofofilik: Bu gruptaki dermatofitlerin ana kaynağı insandır. Örneğin, Trichophyton rubrum.
2. Zoofilik: Bu gruptaki dermatofitlerin ana kaynağı hayvanlardır. Örneğin, Trichophyton verrucosum.
3. Jeofilik: Bu gruptaki dermatofitlerin ana kaynağı topraktır. Örneğin, Microsporum gypseum.

Saça yerleştiklerinde ve çoğaldıklarında bir kısmı sadece saçın dışında üremekte buna ectothrix, bir kısmı saç içerisinde üremektedir buna endothrix denilmektedir.

Dermatofitler tarafından oluşturulan yüzeyel mantar hastalıkları bulundukları anatomik bölge ile adlandırılır.

1. Tinea kapitis
a) Tinea kapitis süperfisialis
b) Tinea kapitis profunda (Kerion celsi)
c) Favus
2. Tinea barbae (Sycosis Parasitaria)
3. Tinea korporis
4. Tinea inguinalis (Tinea Cruris)
5. Tinea pedis
6. Tinea unguium

Tedavi
Yüzeyel dermatofit enfeksiyonlarında otoinokülasyonun, bulaşanın ve reenfeksiyonun engellenmesi ile hastalığa eğilim yaratan faktörlerin ortadan kaldırılması tedaviden de önemlidir.